ਮਿਗ-21 ਦੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਤੋਂ ਵਿਦਾਇਗੀ ’ਤੇ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 26 ਸਤੰਬਰ (ਹਿੰ.ਸ.)। ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅੱਜ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਏਅਰ ਬੇਸ 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਹਵਾਈ ਬੇੜੇ ਤੋਂ ਮਿਗ-21 ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਦਾਇਗੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਕਾਰ ਡੂੰਘੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਮਿਗ-21 ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਅਧਿਆਇ ਵਿਦਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ, ਸਗੋਂ ਸਾਡੇ ਪੂਰੇ ਫੌਜੀ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।

ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰੂਸ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਮਿਗ-21 ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜੀ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮਾਣਮੱਤੇ ਪਲ ਜੋੜੇ ਹਨ। ਮਿਗ-21 ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਜਾਂ ਯੁੱਧ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ। 1971 ਦੀ ਜੰਗ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਤੱਕ, ਜਾਂ ਫਿਰ ਬਾਲਾਕੋਟ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਤੱਕ, ਇੱਕ ਵੀ ਪਲ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਜਦੋਂ ਮਿਗ-21 ਨੇ ਸਾਡੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਤਾਕਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਨਾ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, 1971 ਦੀ ਜੰਗ ਨੂੰ ਕੌਣ ਭੁੱਲ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਜਿਸ ਦਿਨ ਮਿਗ-21 ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਤੀਕੂਲ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਢਾਕਾ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਹਾਊਸ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਉਸੇ ਦਿਨ ਉਸ ਜੰਗ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਦੀ ਰੂਪਰੇਖਾ ਤੈਅ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵੀ ਇਸਦੇ ਲੰਬੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਹੋਰ ਮੌਕੇ ਆਏ ਜਦੋਂ ਮਿਗ-21 ਨੇ ਆਪਣੀ ਨਿਰਣਾਇਕ ਸਮਰੱਥਾ ਸਾਬਤ ਕੀਤੀ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਤੱਕ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਨਾਇਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਲਈ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਵੀਰਤਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਹੈ। ਹਵਾਈ ਯੋਧਿਆਂ ਦੇ ਇਸ ਸਫ਼ਰ ਵਿੱਚ ਮਿਗ-21 ਨੇ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਫੌਜੀ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ, ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਵੀ ਕੋਈ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ 11,500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਿਗ-21 ਜਹਾਜ਼ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਭਗ 850 ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਰਹੇ। ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ, ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਬਹੁਪੱਖੀ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਜਹਾਜ਼ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਝੰਡੇ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਵਧਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਪਲ ਸਮੂਹਿਕ ਯਾਦਾਂ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਣ ਦਾ ਪਲ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਵੀ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਹਿੰਮਤ, ਕੁਰਬਾਨੀ ਅਤੇ ਉੱਤਮਤਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਤਿਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਹਰ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਹਰ ਵਸਤੂ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਵੱਡੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਛੋਟੀ, ਨੂੰ ਇੰਨੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਮਿਗ-21 ਸਾਡੀ ਤਾਕਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਸਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਭਲਾ ਕਿਵੇਂ ਛੱਡ ਸਕਦੇ ਹਾਂ?ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ, ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਵਾਂਗ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਡੂੰਘਾ ਲਗਾਅ ਹੈ। ਮਿਗ-21 ਨੇ ਸਾਡੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਰਣਨੀਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਮਿਗ-21 ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਮਿਗ-21 ਨੂੰ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ, ਵਿਕਰਮ, ਬਾਦਲ ਅਤੇ ਬਾਈਸਨ ਵਰਗੇ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵੀ, ਇਸਦਾ ਮੌਜੂਦਾ ਰੂਪ ਉੱਨਤ ਸੀ। ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਏਅਰੋਨੌਟਿਕਸ ਲਿਮਟਿਡ ਨੂੰ ਮਿਗ-21 ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਉੱਨਤ ਰਾਡਾਰ ਅਤੇ ਐਵੀਓਨਿਕਸ ਨਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਅਪਡੇਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਵੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਿਗ-21 ਬਾਰੇ ਅਕਸਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ 60 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਜਹਾਜ਼ ਉਡਾ ਰਹੀ ਸੀ, ਪਰ ਅੱਜ, ਇਸ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ, ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ 1960 ਅਤੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਜੋ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਆਏ ਮਿਗ-21 ਸਨ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਜੋ ਮਿਗ-21 ਉਡਾ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਉਹ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ 40 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਮਿਆਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ 40 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਕਾਫ਼ੀ ਆਮ ਹੈ। ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਜਹਾਜ਼ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸੀ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਬਿਹਤਰ ਰਾਡਾਰ ਸਿਸਟਮ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕਈ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਹਵਾ ਤੋਂ ਸੁੱਟੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬੰਬ ਵੀ ਜੋੜੇ ਗਏ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਮਿਗ-21 ਨੂੰ ਇੰਨੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸਾਡੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ।

ਹਿੰਦੂਸਥਾਨ ਸਮਾਚਾਰ / ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ